Nkuba zze mu Kuddaabiriza Akasolya
Okufuna akasolya akalungi akakuuma amaka go nga kawangaala ebbanga ddene kikulu nnyo. Okukola eby'akasolya kisaana okukolebwa abantu abakugu era nga bakozesa ebikozesebwa ebya waggulu. Mu Uganda, okukola ku kasolya kisobola okuba eky'omuwendo, naye kya mugaso okusooka okumanya buli kimu ekikwata ku kino. Mu buwandiike buno, tujja kulaba ebyetaagisa okukola ku kasolya, engeri y'okulonda omukozi w'akasolya omulungi, n'engeri y'okukuuma akasolya ko nga kalungi.
Lwaki kikulu okukola ku kasolya ko?
Akasolya ke kalabirira amaka go okuva ku budde obubi n’ebintu ebirala ebiyinza okwonoona ennyumba yo. Okukola ku kasolya ko mu biseera ebituufu kisobola okutangira ebizibu ebinene eby’omu maaso era ne kikuuma ssente zo. Akasolya akatakola bulungi kayinza okuleeta ebizibu ng’amazzi okuyingira mu nnyumba, okukula kw’obuwuka, n’okwonoona ebintu ebiri mu nnyumba.
Biki ebiragiro by’okukola ku kasolya?
Okukola ku kasolya kitegeeza okukebera n’okuddaabiriza ebitundu by’akasolya ebyonoonese. Kino kiyinza okuba nga kizingiramu okuddaabiriza ebiziyiza amazzi, okutereeza amatoffaali agakyuse, oba okussa amatoffaali amapya. Okukola ku kasolya kikulu nnyo naddala oluvannyuma lw’embuyaga oba enkuba ey’amaanyi.
Ngeri ki gy’oyinza okulonda omukozi w’akasolya omulungi?
Okulonda omukozi w’akasolya omulungi kya mugaso nnyo okukakasa nti omulimu gukolebwa obulungi. Noonya abakozi ab’obumanyirivu era abalina ebbaluwa ez’obukugu. Saba okuwa ebiragiro by’emirimu gye baakola emabega n’obubaka bw’abagagga baabwe. Kakasa nti balina obukuumi bw’abakozi era nga basobola okuwa obuyambi singa wabaawo ebizibu oluvannyuma lw’omulimu.
Ngeri ki ey’okukuuma akasolya ko nga kalungi?
Okukuuma akasolya ko nga kalungi kye kimu ku bintu ebikulu ennyo by’oyinza okukola okutangira ebizibu ebinene. Kano kakiise buli mwaka omulundi gumu oba ebiri okulaba oba waliwo ebitundu ebyonoonese. Kozesa amazzi okwetooloola akasolya okulaba oba waliwo ebitundu ebiyingirwamu amazzi. Sala emiti egyetoolodde ennyumba yo okutangira amatabi okwonoona akasolya.
Ssente mmeka ezeetaagisa okukola ku kasolya?
Ssente ezeetaagisa okukola ku kasolya zisobola okukyuka okusinziira ku bunene bw’omulimu n’ebikozesebwa ebikozesebwa. Mu Uganda, okutereeza akasolya akali ku nnyumba ya bulijjo kiyinza okutwalira wakati wa UGX 500,000 ne UGX 2,000,000. Okuteekawo akasolya akapya kiyinza okusukka UGX 5,000,000 okusinziira ku bunene bw’ennyumba n’ebikozesebwa ebikozesebwa.
| Ekika ky’Omulimu | Ebikozesebwa | Omuwendo ogukkirizibwa |
|---|---|---|
| Okutereeza | Amatoffaali | UGX 500,000 - 1,000,000 |
| Okutereeza | Ebikomo | UGX 1,000,000 - 2,000,000 |
| Akasolya akapya | Amatoffaali | UGX 5,000,000 - 8,000,000 |
| Akasolya akapya | Ebikomo | UGX 8,000,000 - 15,000,000 |
Emiwendo, ssente, oba omuwendo ogukkirizibwa ogugambiddwa mu buwandiike buno gusinziira ku kumanya okusembayo okuli naye guyinza okukyuka mu kiseera. Kirungi okukola okunoonyereza okwo ku bubwo ng’tonnakolawo kusalawo kwa ssente.
Ngeri ki ey’okuziyiza ebizibu by’akasolya?
Okuziyiza ebizibu by’akasolya kye kirungi okusinga okubiddaabiriza. Kozesa ebikozesebwa ebya waggulu era okakase nti akasolya ko katekebwa bulungi okusooka. Kozesa ebiziyiza amazzi ebikola obulungi okutangira amazzi okuyingira. Kakasa nti waliwo okuyitawo kw’empewo emalungi mu kisenge ekiri wansi w’akasolya okutangira okukula kw’obuwuka n’okuvunda.
Mu bufunze, okukola ku kasolya kya mugaso nnyo mu kukuuma amaka go. Kikola nnyo ku mutindo gw’obulamu bwo era ne ku muwendo gw’ennyumba yo. Ng’ogoberedde ebiragiro ebiri waggulu, osobola okukakasa nti akasolya ko kakola bulungi era nga kawangaala ebbanga ddene. Jjukira okukozesa abakozi abakugu era ab’obumanyirivu ku mulimu gwonna ogw’akasolya.
